Natuurlijke verbintenis
Een verbintenis waarvan de nakoming niet in rechte kan worden afgedwongen, maar waarbij de gewetensplicht toch zo groot is dat de ‘schuldenaar’ door uitvoering ervan te kennen geeft dat hij zich door de verbintenis gedwongen acht.

Vb:

Betaling van een reeds verjaarde schuld.

Bijzonderheden:

• Zwakke werking van de natuurlijke verbintenis: de nakoming van een natuurlijke verbintenis kan niet in recht worden opgeëist.
• Een terugvordering is niet mogelijk op grond van de onverschuldigde betaling (art. 1235, lid 2 BW)
• Een vordering op grond van verrijking zonder oorzaak is evenmin mogelijk omdat de natuurlijke verbintenis een geldige oorzaak voor de verrijking vormt. De betaling van de natuurlijke verbintenis is namelijk een verbintenis uit eenzijdige wilsuiting.

Benoemde, onbenoemde of gemengde overeenkomst

Benoemde overeenkomst:

• Overeenkomsten die in de wet onderscheiden worden en waarvoor telkens een set van bijzondere rechtsregels geldt.

Onbenoemde overeenkomst:

• In de wetgeving onbenoemde overeenkomsten.

Gemengde overeenkomst:

• Overeenkomsten die bestanddelen van twee of meer benoemde overeenkomsten bevatten.

Overeenkomsten intuitu personae of intuitu pecuniae

Overeenkomst intuitu personae:

• Overeenkomsten die hoofdzakelijk/specifiek omwille van de persoon of de persoonlijke hoedanigheden of kwaliteiten van de medecontractant worden gesloten.

Vb.:

Overeenkomst met een kunstschilder.

Bijzonderheden:

• Ze moeten door de schuldenaar persoonlijk worden uitgevoerd. (art. 1237 BW)
• Kunnen niet worden overgedragen
• Eindigen automatisch met het overlijden van de (natuurlijke) persoon omwille van wiens persoon de overeenkomst werd gesloten. (art. 1122 BW)
• Alleen ten aanzien van die overeenkomsten komt dwaling mbt identiteit of hoedanigheid van de medecontractant als wilsgebrek in aanmerking. (art. 1110, lid 2 BW)

Overeenkomst intuitu pecuniae:

• Overeenkomsten intuitu pecuniae vallen of staan niet met de persoon van de schuldenaar.
• Éénzijdige of wederkerige overeenkomst

Éénzijdige overeenkomst:

• Slechts één contractpartij gaat een schuld aan (art. 1103 BW)

Vb.:
Bewaarneming
Meerzijdige overeenkomst:

• Beide contractspartijen gaan een schuld aan. (art. 1102 BW)

Vb.:
Bezoldigde bewaarneming
Bijzonderheden:

• Meer sancties mogelijk bij wanprestatie:

° Ontbinding wegens wanprestatie
° Opschortingsrechten (retentierecht en ENAC)

• Risicoleer verschilt
• Het bewijsrechtelijk formalisme van art. 1325 BW is alleen van toepassing op wederkerige overeenkomsten, terwijl art. 1326 BW enkel op (bepaalde) éénzijdige overeenkomsten van toepassing is.

Overeenkomst om niet of onder bezwarende titel

Overeenkomst om niet

• Wanneer een contractspartij een prestatie/voordeel aan haar medecontractant belooft zonder dat zij daarvoor een voordeel van haar medecontractant bekomt (art. 1105 BW).

Vb.:
Schenking, gratis dienstverlening
Bijzonderheden:

• Bijzondere vormvereisten ter bescherming van de persoon die een verbintenis om niet aangaat:

° Verlijden van een notariële akte bij een schenking (art. 931 BW)

Benadeling kan niet worden ingeroepen.

Overeenkomst onder bezwarende titel

Wanneer tegenover een beloofde prestatie wel een tegenprestatie staat (art. 1106 BW).

• Bijzonderheden:

• Derde-medeplichtigheid vereist voor een pauliaanse vordering

Vergeldende of aleatoire overeenkomst
Vergeldende overeenkomst

• De prestaties van beide partijen worden van bij het begin van de overeenkomst als gelijkwaardig beschouwd (art. 1104, lid 2 BW) en de omvang van de prestatie hangt niet af van een onzekere gebeurtenis.

Aleatoire overeenkomst

• De gelijkwaardigheid is gelegen in de kans van winst of verlies, die voor elke partij afhankelijk is van een onzekere gebeurtenis (art. 1104, lid 2 BW)
• De omvang van minstens één van de prestaties is bij het sluiten van de overeenkomst onzeker.

VB.:
Aansprakelijkheidsverzekering
Bijzonderheden:

• Benadeling kan niet worden ingeroepen.
• Is nietig indien bij het sluiten van de overeenkomst al vaststaat dat er geen kans op winst of verlies bestaat.

Consensuele, formele of zakelijke overeenkomst

Consensuele overeenkomst

• Overeenkomst door loutere wilsovereenstemming.

Formele overeenkomst

• Overeenkomst die naast wilsovereenstemming bijkomende formaliteiten vereist.

Zakelijke overeenkomst

• De totstandkoming van de overeenkomst hangt af van de afgifte van een goed.

Duurovereenkomst of aflopende overeenkomst

Duurovereenkomst

• Contractpartijen moeten verschillende, opeenvolgende, in de tijd uitgestrekte prestaties of voortdurende prestaties verrichten.

Vb.:
Onderhoudsovereenkomst, huurovereenkomst
Bijzonderheden:

• De ontbinding wegens wanprestatie werkt ex tunc

Aflopende overeenkomst

• Een éénmalige prestatie dient geleverd te worden.

Overeenkomst van bepaalde of onbepaalde duur

Overeenkomst van bepaalde duur

• De duur waartoe contractspartijen gehouden zijn is in de overeenkomst bepaald

• De contractuele verbintenissen zijn onder uitdovende termijn aangegaan

Overeenkomst van onbepaalde duur

• De duur waartoe contractspartijen gehouden zijn is niet in de overeenkomst bepaald

Bijzonderheden:

• Kan eenzijdig opgezegd worden

Toetredingsovereenkomst of onderhandelde overeenkomst

Toetredingsovereenkomst

- Een contractspartij dicteert eenzijdig de inhoud van een overeenkomst
- Er bestaat geen onderhandelingsmarge voor de medecontractant
- Bevat meestal standaardbedingen

Onderhandelde overeenkomst

- Beide partijen onderhandelen over de inhoud van het contract

Overeenkomst op afstand of in fysieke aanwezigheid van de contractpartijen

Overeenkomst op afstand

- Overeenkomst die gesloten wordt als de contractspartijen niet fysiek bij elkaar aanwezig zijn.

Bijzonderheden:

- Specifieke wetsbepalingen van toepassing (oa WHPC)

Overeenkomst in fysieke aanwezigheid van de contractpartijen

- Self-explanatory

Overeenkomst tussen een professioneel en een consument, dan wel tussen partijen met een andere hoedanigheid

Overeenkomst tussen een handelaar en een consument

- Consumentencontract
- Consument = persoon die voor een niet-professioneel doel een goed verwerft of een dienst gebruikt.

Bijzonderheden:
- Diverse bijzondere regels ter bescherming van de consument van toepassing (bv WHPC, art. 1649bis-1649octies BW)

Deelbare of ondeelbare overeenkomsten

Deelbare overeenkomsten

- De overeenkomsten hangen niet of nauwelijks aan elkaar vast

Ondeelbare overeenkomsten

- De overeenkomsten hangen zo met elkaar vast dat ze ondeelbaar verbonden zijn.
Bijzonderheden:

- De ongeldigheid of beëindiging van de ene overeenkomst kan een weerslag hebben op de geldigheid of het voortbestaan van de andere overeenkomst(en).

Raamovereenkomst

- Een samenwerkingsverband wordt gecreëerd waarop vervolgens verschillende contracten ter uitvoering worden gesloten.

Privaatrechtelijke en publiekrechtelijke overeenkomst

Privaatrechtelijke overeenkomst

- Overeenkomst tussen particulieren onderling

Publiekrechtelijke overeenkomst

- Overeenkomst tussen de overheid en een particulier of tussen overheden onderling.