Omschrijving

 Institutie / instelling:

o Een samenstelling van rollen (een structuur), die het gedrag van de leden van de gemeenschap – of van bepaalde deelgroepen daarvan – reguleert op grond van waarden (cultuur) van die gemeenschap en dit met de bedoeling aan bepaalde behoeften te voldoen
 Bv het gezin: rollen die reproductieve en opvoedkundige behoeften vervullen (volgens bepaalde waarden)

o Zijn door de samenleving ontworpen en opgelegde handelingspatronen
 Ze vullen essentiële functies van het georganiseerde samenleven in
 Gehlen:

o De filosofische antropologie

o Verenigt de kennis over de mens uit de sociale en de biologische wetenschappen in een globaal beeld
 Een aantal biologische kenmerken van mensen

o Wereldopenheid:
 De mens is als soort niet gebonden aan een specifieke habitat, maar kan overleven in verschillende klimatische en geografische omstandigheden
 Afwezigheid van voorgeprogrammeerd gedrag
 Gedrag is bij mensen niet bepaald door instincten
 De mens beschikt over open instincten => een gedrags- en handelingsplasticiteit
 Niet alleen een voordeel, maar ook een moeilijke opgave
 Overstroomd worden met zintuiglijke prikkels en informatie
 Om de aangeboden informatie te kunnen selecteren moet er ergens een ‘ontlastingsmechanisme’ in werking treden => ontstaat door institutionalisme

o Instituties zorgen voor en regelen een aantal universele aspecten van het menselijke samenleven:
 Voortplanting => nakomelingen
 Zorg voor kinderen => voeding, kleding en bescherming
 Socialisatie => cultureel aanvaarde levenswijze
 Opvoeding => overdracht van kennis
 Zingeving => antwoord op vragen naar de zin van het leven
 Verdeling van macht => de besluitvorming
 Sociale controle => sociale orde & bestraffen

Ontstaan van instituties

 Op een bepaald ogenblik & een wisselende continuïteit

o Historische constructies

o Verschillen naar ontstaanscontext

o Het zijn menselijke constructies

o Alle eisen samen => het ontstaan van primaire en secundaire instituties
 Primaire instituties:
 Door Malinowski uitgewerkt
 De basisbehoeften die op het individuele niveau bevredigd moeten worden
 Bv behoeften gericht op het voeden, het reproduceren, het realiseren van het lichamelijke comfort, het scheppen van veiligheid ,…
 Elke samenleving moet een aantal voorzieningen / instituties ontwikkelen om die behoeften te bevredigen
 Bv het gezin is een primaire institutie
 Het huwelijk, verdediging en bescherming, training en opleiding zijn directe antwoorden op de behoeften van het individu
 Secundaire instituties:
 De instituties die tot de integratie van de primaire instituties leiden
 Bv training en opleiding zijn niet mogelijk zonder het uitoefenen van macht over het individu
 Bv het parlement

nstitutionalisering omvat twee deelprocessen:
o Complementair en gelijktijdig
 De ontwikkeling van waarden en normen / de cultuurvorming
 De ontwikkeling van een rollenpatroon / de structuurvorming
 Kenmerken instituties:
o Bepalen de doelen en de wijze waarop die kunnen worden gerealiseerd
o Bepalen wie wat doet en hoe de onderlinge verhoudingen tussen actoren zijn
o Er ontstaan netwerken tussen mensen die de kern van een groep uitmaken
o Wie afwijkt van de regels, wordt gesanctioneerd
o Instituties scheppen verwachtingen

o De bovenstaande kenmerken (p. 31) leiden ertoe dat
 Instituties op hun beurt aan de basis liggen van het ontstaan van organisaties met elk hun eigen structuur (gehelen van sociale relaties) en
 Cultuur (gehelen van betekenissen)
 Bv onderwijs => scholen

De voortzetting in de tijd van instituties
 Berger & Luckmann:

o Zij vertrekken van een door en door sociologische premisse:
 Elke vorm van menselijk samen handelen is een menselijk product
 De manier waarop voortplanting, sociale controle of rechtspraak ontstonden, is gebaseerd op menselijke inbreng

o Instituties zijn gebaseerd op een externalisatie van menselijke praxis:
 Idee is gedeeltelijk geïnspireerd op Marx
 De mens moet, om te overleven, ingrijpen in de natuur
 Bv de domesticatie van wilde dieren / het ontstaan van huisdieren

 Ingrijpen in de natuur noemt men praxis
 Het ingrijpen in de natuur / het vermenselijken van de natuur => invloed op de wijze waarop mensen met elkaar samenleven

o Objectivatie:
 Het ontstaan van iets wordt niet verbonden aan de vorige generaties die ze ontwikkeld hebben
 De handelingsvormen worden een objectieve realiteit (ontdoen van alle subjectiviteit)
 Een transcendentaal karakter geven aan instituties (oorsprong buiten de wereld plaatsen)
 Leidt tot de legitimatie (als wettig en als wenselijk laten ervaren van instituties)
 Traditionele (= er is kennis over de manier waarop dingen gewoonlijk gedaan worden)
 Geheel van volkswijsheid (= er zijn uitspraken en gezegden)
 Legitimatietheorieën (= er zijn expliciete verantwoordingen per instituties)
 Symbolische universa (= er ontstaan wereldbeschouwingen en ideologieën)

o Internalisatie:
 De handelingsvormen worden een wenselijke realiteit (door opvoeding en training van de maatschappelijke orde)
 Aangeleerd door het socialisatieproces
 Die vier niveaus dragen bij tot het creëren van het objectieve karakter van instituties

o Een objectieve en gelegitimeerde sociale realiteit: groei nieuwe generatie

o Voorbeeld van legitimatie: de Vlaming en zijn huis
 Traditionele informatie:
 Elk gezin streeft ernaar om zijn eigen stek te verwerven. Een plaats te vinden waar ze thuis kunnen zijn
 Theoretische proposities en gezegden:
 ‘Zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens.’
 Expliciete legitimatietheorieën:
 Wettelijke bescherming van de gezinswoning
 Symbolische universa:
 Ideologieën waarbij de rechten van het individu centraal staan