HET KAROLINGISCHE RECHT
- Keizer streeft naar samenbrengen van zijn volkeren in e e n geheel; maar traditionele etnische gewoonterecht wijkt weinig of niet. Toch een wetgeving, die zich boven de gewoonterechtelijke versnippering plaatst en de costumen op vele punten aanvult en bijstuurt. Van persoonsgebonden naar territoriaal recht.
- Karolingische capitularia <capitulare: kleine hoofdstukjes of kapittels -> algemeen bindende normen, gebaseerd op de vorstelijke autoriteit (bannum).
- Capitularia ecclesiastica
- Capitualria mundana
- Capitularia legibus addende: nationale wetten.
- Capitularia per se scribenda: straf-, proces- en administratiefrechtelijke bepalingen.
- Capitularia missorum: concrete bevelen aan de missi dominici (vorstelijke zendingen die in het rijk de gerechtelijke praktijk controleren en meteen zorgen voor de verspreiding van de wetgeving).
- Rechtspraak:
- Mallus: aanvankelijk alle vrije mannen; nu: 7 oordeelvinders (scabini), aangeduid door de gouwgraaf of zijn missi.
- 3 zittingen/ jaar: tria placita generalia: waar alle vrije mannen aanwezig dienen te zijn.
- Graaf en scabini moesten de volksrechten kennen, de geschreven wetten toepassen en bij belangrijke processen advies vragen aan de missi dominici.
- Belangrijke gevallen: koningsgerecht: door de vorst zelf, bijgestaan door enkele fideles.