Sociale relaties verbinden individuen binnen een groep

o Verband tussen twee of meer actoren gekenmerkt door de kans dat er interactie plaatsvindt
 Voor de interactie zijn er minimaal twee actoren nodig
 Bekleden een sociale status positie waaraan een specifieke sociale rol gebonden is
 Rollen zijn uiteindelijk gebaseerd op rechten en plichten

De sociale structuur en de verdeling van het initiatiefrecht en de volgplicht
 Aan interactie zijn een aantal regels verbonden
o Er is een begin en een einde
o Het initiatiefrecht en de volgplicht duiden erop dat in elke interactie dominantie / overheersing inherent aanwezig zijn
 Dominantie betekent niet dat men de andere wil elimineren
o Volgens Simmel wordt elke relatie waarbinnen interactie plaatsvindt, gekenmerkt door een zekere graad van onderschikking en bovenschikking

Sociale status

 In een sociale relatie of verhouding nemen de actoren een plaats in
o Sociale status (gebaseerd op sociale rangorde)
 Linton:
o Onderscheid tussen een toegeschreven en een verworden status
 Toegeschreven status:
 Een positie die een individu ontleent aan bv zijn/haar afkomst, geslacht, etniciteit maw factoren waar het individu zelf geen vat op heeft en die binnen een samenleving als relevant worden beschouwd
o Bv De koning
Emine Özen – Sociologie (samenvatting boek) – (2013 – 2014) Pagina 25
 Verworven status:
 Een positie die door een persoon zelf obv prestaties (met variërende inspanning) wordt verworven
o Bv het behalen van een diploma
 Kan verloren worden
 Onzekerheid over het behoud van een verworven status kan soms tot statusangst leiden
 Statusangst leidt vaak tot het beklemtonen van uiterlijkheden die de statuspositie van een persoon aantonen (statussymbolen)
 Grijze kader: het ontstaan van etiquette door statusangst
 Statusindicatoren:
o Statussen zijn gebaseerd op sociale rangorde en worden weerspiegeld in statusindicatoren
o Meten de status (materiële en immateriële voordelen en rechten => inkomen, opleiding, politieke rechten
 Worden beschouwd als de verticale dimensie van status
 Weerspiegelen de sociale rangorde
 Statusinconsistentie:
o De plaats binnen de hiërarchie is variabel
 Bv hoge opleiding, laag inkomen
 Statuskristallisatie:
o Men heeft dezelfde plaats binnen alle hiërarchieën
 Grijze kader: toename van het aantal vrouwen op de arbeidsmarkt en de universiteit, maar ze krijgen niet hetzelfde loon als mannen voor gelijk werk
 Statusconflict:
o De inconsistentie tussen statusindicatoren die wordt ervaren door de interactiepartner van het subject
 Als persoon A een hoge sociale statuspositie heeft in één context en een lage sociale statuspositie in een andere dan weet zijn interactiepartner niet noodzakelijk hoe hij / zij zich tov A moet gedragen
o Het conflict van een verworven en toegeschreven status
 Bv Men verwachte in de VS dat een arts zowel blank, mannelijk als protestant moest zijn
 Bv Immigranten kunnen opklimmen tot politieagent of veiligheidsagent, maar oefenen hun job uit in een omgeving die bijna exclusief uit andere immigranten bestaat
 Bv Vrouwen worden geen eerste minister, maar minister van emancipatiezaken
 Hughes:
o Marginale mens:
 De persoon die een hogere status verwerft, maar inferieur blijft obv een andere status
 Door de mobiliteit verlaat men de eigen sociale groep, maar komt men terecht in een nieuwe groep waar men niet volledig aanvaard wordt

Macht

 Bierstedt:
o Noodzakelijk het concept macht nauwkeurig af te bakenen
o Macht =/= invloed
 Macht is dwingend &sociaal
 Invloed is overtuigend & persoonlijk
o Macht =/= dominantie
 Macht is sociologisch & berust op een structurele basis
 Dominantie is psychologisch & volgt uit de persoonlijkheid van mensen
o Macht =/= recht
 Recht is een voorrecht van iemand
o Macht =/= dwang
 Dwang bestaat uit het toepassen van sancties / het elimineren van bepaalde alternatieven
 Max Weber:
o “Macht berust op de waarschijnlijkheid dat een actor binnen een sociale relatie in staat is haar / zijn wil op te leggen niettegenstaande weerstand van de medeactor”
 Iemand kan bepalen wat en/of hoe iemand anders iets in een interactie zal doen, beschikt dus over macht
 Onderscheid tussen de machtsbronnen (volgens Bierstedt): geld, prestige, eigendom, competentie, schoonheid
o Macht vormt de basis voor gezag of autoriteit
 Gebaseerd op een sociaal aanvaarde verdeling van initiatiefrecht en volgplicht
 Autoriteit is altijd gebonden aan potentiële machtsuitoefening in de context van een sociale groep

Sociale rol

 Linton:
o Sociale rol:
 Status duidt de plaats en rangorde aan die men inneemt in een interactiepatroon
 Een vrij statisch concept
 De rol vertegenwoordigt het dynamische aspect van de statuspositie
 Het gedragspatroon dat geassocieerd is met de rechten en plichten of de verwachtingen gekoppeld aan de positie
o Rolverwachtingen:
 Leden zijn aangepast aan de rollen en statussen die ze bekleden => het sociale leven verloopt geordend & voorspelbaar
 Essentieel voor het bestaan van een sociale structuur
 Verwacht rolgedrag is verbonden met een bepaalde statuspositie
 Bijna elke samenleving verwacht van mannen én vrouwen een specifiek gedrag en attitudes die passen met hun ongelijke statuspositie in de betreffende samenleving
Emine Özen – Sociologie (samenvatting boek) – (2013 – 2014) Pagina 27
 Merton:
o Rollenset / role set:
 Een enkelvoudige statuspositie gaat samen met meerdere aspecten van een rol
 Het geheel van rolrelaties waarbij personen betrokken zijn op grond van een specifieke sociale status
 Bv een professor (rol 1 lesgeven, rol 2 examens maken)
o Rolspanning:
 Aangezien de groepen waarmee een statusbekleder in contact komt, verschillende belangen nastreven, is het mogelijk dat er tegengestelde aanspraken gemaakt worden binnen één rollenset
 Bv de rollenset van een professor (rol 1 is onderzoek en rol 2 les geven; wanneer men meer les geeft, doet men minder onderzoek)
 Oplossing: de rollenset beheersbaar houden met verschillende mechanismen
 Prioriteiten stellen
 Macht medeactoren
 Zichtbaarheid van het handelen
 Zichtbaar maken van de spanning
 Bondgenootschappen
o Rollenconflict:
 Tussen sociale rollen kan een onverenigbaarheid / een conflict ontstaat
 Bv Er zijn meerdere sociale posities, waardoor er conflicterende rolverwachtingen zijn; een vrouw wil tegelijkertijd een carrièrevrouw en een huisvrouw zijn
 Gaat over rolverwachtingen die voortvloeien uit meerdere sociale rollen
o Rolverwarring / rolconfusie:
 Wanneer iemand niet meer weet hoe zij/hij zich in een situatie moet gedragen omdat zij/hij niet kan kiezen uit het passende rolgedrag
 Niet weten hoe zich te gedragen in een bepaalde situatie
o Roldistantiëring:
 Iemand is in staat om binnen het invullen van de rolverwachtingen voldoende individualiteit aan te brengen
o Rolsegregatie:
 Rollen passen in bepaalde sociale situaties; verwachtingen die in één situatie passen, passen daarom niet in een andere