Diocletianus splitst zijn rijk op in 2 atonome delen met eigen administ., leger,…; MAAR hij probeert ook de eenh. i/h rijk te bewaren door het Latijn als voertaal i/d administ. v/h oosten in te voeren, monetaire eenh.,… . Elk rijksdeel wordt dan nog is opgesplitst in 2 prefecturen.

Over elk rijksdeel heerste een keizer (augustus) met elk een troonopvolger (caesar).

Deze 4 vormden samen de tetrarchie; Diocletianus (deed troonsafstand in 305) maakte zelf nog het einde mee v/d tetrarchie.

Historici zeggen dat de keizer een dominus, een heerser wordt. Dit klopt echter niet: i/h Latijn betekent dominus nl. eigenaar - reden: tendens tot privatisering v/h publ.R: overh. wordt geprivatiseerd met dominus als PF v/d overh.

Oorspr. waren de ambtenaren slaven; na verloop v. tijd echter werden de slaven vervangen door vrije mensen (meestal oud militairen) à gevolg:

- administratie wordt militair

- administr. wordt hiërarchisch gestructureerd

Men kan voor alles in beroep gaan.

Er werd veel gesproken over ‘tegengaan v. corruptie’, dit wil echter nog niet zeggen dat er veel corruptie was.

• Diocletianus was een militaire dictator i/e economische wereld:

- eenh. munt

- inflatie vermijden (prijzen bevriezen)

- 1 godsd.

- 1 R, 1administr.

Uit deze tijd bestaan geen originele teksten, wel:

- wel heruitgaven v. edicten v. Ulpianus,…

- compilaties v. constituties à deze zijn teruggevonden

vb. Fragmenta Vaticana,…

• Men kent bronnen uit deze tijd; men begint teksten te vergelijken (‘tekst doublet’), d.w.z. het vgl. v. bijvoorbeeld Fragmenta Vaticana en Collatio. Uit de gelijkenissen en verschillen die dan a/h licht komen, kan men de oorspr. tekst proberen terug te reconstrueren.
• Diocl. heeft veel rescripten uitgevaardigd en veel codexen uitgebracht. In die codexen wordt er een chronologisch overzicht gegeven v/d constituties. Dit overzicht beperkt zich niet tot de constituties v. Diocl., maar vermeld ook constituties v. voor Diocl. à reden: m.b.v/e chronologisch overzicht kon men zien of er zaken waren die elkaar tegenspraken of opheften.

Teksten v. deze codexen heeft men niet meer, maar men heeft wel andere codexen die teksten v. deze codexen hebben verwerkt. Vb.: in codex v. Iustinianus wordt verwezen naar die oude codexen v. Diocl.

- 1 rijk

- 4 administraties